Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά καλεί τους γονείς στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων να ενδυναμώσουν τα παιδιά τους για να μπορέσουν τα ίδια να προστατευθούν από τους κινδύνους του διαδικτύου.
Η κ. Κουρσουμπά αναφέρεται στη σημασία που έχει να ακούγεται η φωνή των παιδιών στα θέματα που τα αφορούν και στην ανάγκη να υπάρξει πρόοδος στο χειρισμό περιπτώσεων κακοποίησης των παιδιών, αλλά και βελτίωση της νομοθεσίας για την ένταξη παιδιών με ειδικές ανάγκες στην εκπαίδευση. Την ίδια ώρα δίνει τα εύσημα για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε ό,τι αφορά το χειρισμό ασυνόδευτων ανηλίκων που φτάνουν στην Κύπρο και σημειώνει ότι παρακολουθεί το θέμα στενά.
Σε ερώτηση αν θεωρεί ότι έχει σημειωθεί πρόοδος από τότε που άρχισε τη λειτουργία του ο θεσμός του Επιτρόπου απαντά πως «ναι, νοιώθω ότι έχει γίνει διαφορά». Πρώτα απ΄ όλα, προσθέτει, «υπάρχει ένα γνήσιο ενδιαφέρον νομίζω για τα δικαιώματα του παιδιού». «Όταν αρχίσαμε να λειτουργούμε το 2008 είχαμε να παλέψουμε πολύ γιατί το αντικείμενο του θεσμού, τα παιδιά, τα άτομα κάτω των 18 ετών, είναι μια ομάδα της κοινωνίας που δεν μπορεί να ασκήσει πίεση», επισημαίνει.
Επιπρόσθετα, λέει, «στην εκτίμηση των ενηλίκων, μέχρι που να μπουν στην κουλτούρα σεβασμού των δικαιωμάτων, είναι ότι ΄είναι κτήμα των γονιών`, είναι `αμελητέα μονάδα`». «Μέχρι να μπορέσουμε να περάσουμε αυτό που λέει η σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού, ότι το κάθε παιδί είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα, μοναδική, που έχει αυτόνομα δικαιώματα και επομένως είναι νομική υποχρέωση και του κράτους και του κάθε ενός από εμάς να το σεβόμαστε και δεν είναι μόνο επειδή μπορεί να θεωρούμε τους εαυτούς μας καλούς ανθρώπους, χρειάστηκε χρόνος», σημειώνει.
Ένα κομμάτι, σύμφωνα με την Επίτροπο, «που δεν ήταν εύκολο να περάσουμε ήταν το δικαίωμα στη συμμετοχή». Ότι τα παιδιά μας γενικά, εξηγεί, «και στη οικογένεια, και στο σχολείο και σε όλα τα πλαίσια πρέπει να τους δίνουμε τη δυνατότητα να πουν την άποψή τους ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα». Και για να πει ένα παιδί τη άποψή του, υποδεικνύει, «πρέπει να του δώσεις τη σωστή πληροφόρηση για το θέμα που θα το ρωτήσεις».
Σε ερώτηση για τον θεσμό της ομάδας εφήβων – συμβούλων που έχει αρχίσει να λειτουργεί στο γραφείο της, η κ. Κουρσουμπά εκφράζει περηφάνια γιατί μετά από τέσσερα χρόνια λειτουργίας έχει πλέον υιοθετηθεί πρότασή της και έχει θεσμοθετηθεί ως μέρος της νομοθεσίας. Κάθε χρόνο συστήνεται νέα ομάδα με μέλη από παιδιά 13 με 17 ετών και ίσο αριθμό αγοριών και κοριτσιών. «Είναι παιδιά από όλα τα κοινωνικά στρώματα, από το δημόσιο και ιδιωτικό σχολείο, από όλες τις επαρχίες της Κύπρου και με διάφορες ιδιαιτερότητες», λέει. Διαβουλευόμαστε, προσθέτει, «διάφορα θέματα με τα παιδιά όπως το θέμα του `bullying` (εκφοβισμού), της σεξουαλικής κακοποίησης, της συμμετοχής, της εκπαίδευσης και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν». Τα ίδια τα παιδιά, σημειώνει, δίνουν τεράστια πληροφόρηση για τα βιώματά τους.
Παράλληλα αναφέρεται σε διαδικασία που έχει διευθετηθεί στο πλαίσιο της οποίας ο Υπουργός Παιδείας έχει επισκεφθεί το γραφείο της και έχει συνομιλήσει απευθείας με τα παιδιά για θέματα `bullying` πριν εκδώσει το Υπουργείο σχετική εγκύκλιο και για το θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, ένα θέμα, όπως αναφέρει, «που επιμέναμε πάντα ότι έπρεπε να εισαχθεί σωστά στα σχολεία».
Χρειάζεται στρατηγική για την κακοποίηση των παιδιών, υπάρχει έλλειψη συντονισμού
Σε ερώτηση αν νοιώθει ότι εισακούγεται, απαντά «νοιώθω ότι προχωρούμε». Για παράδειγμα, λέει, «στο θέμα της κακοποίησης και της σεξουαλικής κακοποίησης ήταν ένας πολύ μοναχικός δρόμος όταν ξεκινήσαμε». Προχωρώντας, προσθέτει, «πάρα πολλοί ευαισθητοποιούνται και άλλοι φορείς του δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα και ΜΚΟ. Ενώνονται δυνάμεις και γίνονται πολλά πράγματα».
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση η κ. Κουρσουμπά αναφέρει ότι το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης προχώρησε πιο μπροστά από τα υπόλοιπα θέματα κακοποίησης, λόγω και των συγκυριών που υπήρξαν τα τελευταία χρόνια.
Για τις υπόλοιπες μορφές κακοποίησης όπως η βία στην οικογένεια, το `bullying`, στα σχολεία η βία ή και μεταξύ των παιδιών «ακόμη το παλεύουμε», λέει, προσθέτοντας ότι «υπήρξε μια συνεδρία πρόσφατα στη Βουλή και σιγά – σιγά ελπίζω να γίνει και αυτό».
Σύμφωνα με την ίδια, «είναι πάρα πολύ σημαντικό να υπάρχουν στρατηγικές μέσα στις οποίες να υπάρχουν και σχέδια και δράσεις και να συντονίζονται οι διάφορες υπηρεσίες για το τι θα κάνουν».
Ένα από τα ελλείμματα, αναφέρει, που φαίνεται σε πλειάδα εκθέσεων του γραφείου της για περιπτώσεις βίας, παραμέλησης ή φροντίδας παιδιών «έχει να κάνει με τη δυστοκία των αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών να συνεργαστούν».
Σε ερώτηση γιατί θεωρεί ότι υπάρχει αυτή η δυστοκία η κ. Κουρσουμπά εκτιμά ότι «ίσως η γραφειοκρατία, ίσως αν δεν είναι κάτι θεσμοθετημένο να τίθεται το ερώτημα ποιος θα πάρει την πρωτοβουλία». Εξηγεί ότι «μέσα από τις στρατηγικές και τα σχέδια δράσης θα υπάρχει ένα πρωτόκολλο για το τι κάνουν αμέσως».
Αντιμετωπίστηκαν πολλά κενά στο χειρισμό ασυνόδευτων ανηλίκων
Απαντώντας σε ερώτηση για τα κενά που εντοπίζει σε ό,τι αφορά τους ασυνόδευτους ανήλικους σημειώνει ότι την πρώτη φορά που έφτασαν στην Κύπρο ασυνόδευτοι ανήλικοι «είχαμε εντοπίσει πάρα πολλά κενά». «Υπήρχαν πολλά προβλήματα στην πρώτη εισροή τα οποία είχαμε εντοπίσει και είχαμε κάνει ειδική έκθεση στους αρμόδιους Υπουργούς», προσθέτει.
Τη δεύτερη φορά, συνεχίζει, «διαπιστώσαμε ότι όντως ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα. Έγινε αναγνώριση από την πρώτη μέρα. Τα παιδιά ξεχώρισαν, πήγαν σε ειδικό πλαίσιο στη Λάρνακα τότε, τους δόθηκαν τα αναγκαία, η στήριξη, σύντομα άρχισαν να μπαίνουν στο χώρο της εκπαίδευσης». «Είχαν θεραπευθεί τα κενά που είχαμε εντοπίσει στην αρχή και αυτό το χαιρετίζω», σημειώνει.
Παράλληλα, επισημαίνει ότι ένα θέμα στο οποίο υπάρχουν ακόμη δυσκολίες είναι η εξακρίβωση της ηλικίας του παιδιού. «Υπάρχουν ειδικές διαδικασίες που έχουν διεθνείς οργανισμοί που πρέπει να μάθουν να τις χρησιμοποιούν», λέει. Πρέπει να καταλάβουμε, προσθέτει, ότι αυτά τα παιδιά αναγκάζονται να φύγουν από τη χώρα τους γιατί βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση και είναι υποχρέωση του κάθε ευνομούμενου δημοκρατικού κράτους να διασφαλίσει τα δικαιώματα τους.
Το θέμα των ασυνόδευτων ανηλίκων παραμένει πάντα στην ατζέντα του γραφείου της λέει απαντώντας σε άλλη ερώτηση και διευκρινίζει ότι ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός έχει ειδοποιήσει ότι η Κύπρος πρέπει να βρίσκεται σε ετοιμότητα γιατί μπορεί να υπάρξουν μεγαλύτερα κύματα προσφύγων προς την Κύπρο λόγω αυτού που συμβαίνει δυστυχώς στα Βαλκάνια.
Να ενδυναμώσουμε τα παιδιά μας για να προστατευθούν από τους κινδύνους του διαδικτύου
Σε ερώτηση αν θεωρεί πως τα παιδιά είναι επαρκώς προστατευμένα από το διαδίκτυο, η κ. Κουρσουμπά υποδεικνύει ότι «δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το διαδίκτυο». Είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας, ανοίγει τους ορίζοντες των παιδιών και αποτελεί πηγή έρευνας και επιμόρφωσης.
Αυτά, διευκρινίζει, «είναι τα καλά, όμως λόγω της χαοτικής του δομής όλοι ξέρουμε ότι έχει πάρα πολλούς κινδύνους. Και είναι εδώ που πρέπει οι γονείς πρώτα απ` όλα να είναι σε εγρήγορση».
Σύμφωνα με την κ. Κουρσουμπά «το ένα κομμάτι είναι μέχρι την ηλικία που μπορούμε να προστατέψουμε τα παιδιά μας και υπάρχουν ειδικά φίλτρα που δίνονται και δωρεάν από διάφορες εταιρείες με περιορισμό στην πρόσβαση».
Αλλά, όπως τονίζει, «το πιο σημαντικό που ισχύει για όλα είναι να ενδυναμώσουμε τα παιδιά μας και οι γονείς να μάθουμε να μιλούμε στα παιδιά μας και από το σχολείο να ενδυναμωθούν τα παιδιά να ξέρουν πως να προστατεύονται». Πως να προστατεύονται, προσθέτει, «από ιστοχώρους στους οποίους δεν πρέπει να έχουν πρόσβαση και πως να προστατεύονται από επισκέπτες μέσω του διαδικτύου».
Παλιά, αναφέρει η Επίτροπος, «μας έλεγαν εμάς `μην βάζεις ένα ξένο στο σπίτι`, `μην μιλάτε με αγνώστους`». Σήμερα, προσθέτει, «μπροστά στα μάτια μας τα παιδιά μπορούν να μιλούν με εντελώς άγνωστους». Και έχουμε, λέει, «πάρα πολλά παραδείγματα παιδιών που έχουν κακοποιηθεί ή έχουν γίνει αντικείμενα εκμετάλλευσης λόγω φιλιών που έχουν κάνει μέσω διαδικτύου».
«Πολλές φορές είναι γνωστό ότι ενήλικα άτομα και μεγάλης ηλικίας μπορεί να παρουσιάζονται ως συνομήλικοι των εφήβων, να τους προσεγγίζουν, με τρόπο ότι είναι φίλοι, δείχνουν κατανόηση, μιλούν για τα προβλήματα της οικογένειας και μετά να τους ζητούν να συναντηθούν και να είναι κάτι πολύ άγνωστο ή καμιά φορά χωρίς να συναντηθούν μπορεί να ζητούν από τον ανήλικο – και αυτό είναι πραγματικό, είχαμε περιστατικά – να φωτογραφηθεί με τρόπο που εκτίθεται διότι θα τις προωθήσουν κάπου για να γίνει διάσημο το παιδί και μετά να γίνεται εκμετάλλευση αυτών των φωτογραφιών, αντικείμενο πορνογραφικού υλικού ή να εκβιάζεται ο ανήλικος», αναφέρει.
Άρα, σύμφωνα με την κ. Κουρσουμπά, «η σωστή λύση και απάντηση είναι ότι πρέπει να ενδυναμώσουμε τα παιδιά μας». Όμως, διευκρινίζει, «για να μπορέσει ο γονιός να το κάνει, έρχεται και η υποχρέωση του κράτους, πρέπει να κάνει ειδικά προγράμματα για γονείς και για το πως λειτουργεί το διαδίκτυο, αλλά και πως μπορείς να προσεγγίσεις το παιδί».
Υπάρχουν προβλήματα στην ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες
Σε ερώτηση για την ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες στα σχολεία αναφέρει ότι «αποτελεί διαρκώς θέμα προτεραιότητας και έχουμε κάνει σειρά από εκθέσεις από το 2011». Το γραφείο της έχει μελετήσει την υφιστάμενη νομοθεσία και έχει κάνει διαβουλεύσεις με ειδικούς και συνδέσμους γονέων, προσθέτει.
Η Κύπρος από τη δεκαετία του 1990, λέει, «είχε μια πρωτοποριακή για τότε νομοθεσία που βοήθησε την εισδοχή των παιδιών σε αυτό που λέγεται ενιαίο σύστημα εκπαίδευσης». Όμως, προσθέτει, «έπρεπε σιγά – σιγά μαθαίνοντας από εκείνα που εφαρμόζουμε πρωτοποριακά να βελτιώσουμε την κατάσταση». Προς αυτό δίνει το παράδειγμα της μη έγκαιρης διάγνωσης παιδιών με κάποιες μαθησιακές δυσκολίες και αναφέρει ότι «έχουμε πάρα πολλές προτάσεις πάνω στο θέμα».
Υπάρχουν, λέει, «προβλήματα που αφορούν την έγκαιρη διάγνωση, υπάρχουν προβλήματα σε σχέση με τη διευκόλυνση που δίνεται στο παιδί». Πρόσβαση στην εκπαίδευση, εξηγεί, «σημαίνει ότι το κάθε παιδί πρέπει να έχει εκείνο το περιεχόμενο εκπαίδευσης και τον τρόπο που θα βοηθήσει το παιδί να αποδώσει στο μάξιμουμ των δικών του δυνατοτήτων».
Πηγή: ΚΥΠΕ